A Salamántiga galega, unha das xoias do Candán.
Paco López envíanos esta fotografía dun fermoso exemplar de "Salamántiga galega" (Chioglossa lusitanica), tamén coñecida por Salamántiga rabilonga ou Saramaganta, que puido fotografar na Serra do Candán fai tempo.
Estamos a falar dunha das xoias, non só da herpetofauna, senón de todo o patrimonio natural galego. Especie rara e singular, é xenuína representante da natureza ancestral galega: bosques densos e húmidos con regatos cheos de liques.
Aproveitando a ocasión imos a falar un pouco deste anfibio endémico de Galiza, Asturias e norte de Portugal.
Trátase dunha salamántiga moi estilizada, duns 12-15 cm. de lonxitude total, dos que 8-10 cm. corresponden á cola. Ten uns grandes ollos saíntes e as súas extremidades son curtas. A cola é de sección redondeada.
A súa cor xeral é parda escura (case negra), con dúas franxas na zona dorsal de cor dourada que se xuntan nunha soa ao comenzar a cola. Polo tronco ten uns 10-11 sucos laterais transversais, que continúan pola cola pero moito menos evidentes.
Fotografía realizada por Paco López na Serra do Candán
Trátase do único anfibio galego con cola "automizábel", e dicir, se perde a cola, vólvelle medrar.
Como dixemos distribúese exclusivamente por Galiza, Asturias e norte de Portugal. No noso país, aínda que está presente nas catro provincias, é máis abundante nas da Coruña e Pontevedra.
Distribución de Chioglossa lusitanica na Península Ibérica
Vive preferentemente en zonas montañosas e de relevo accidentado, onde haxa regos de auga limpa e suficientemente osixenada, e con abundante vexetación nas súas beiras. En lugares húmidos, como bosques caducifolios con zonas sombrías, pode afastarse algo dos cursos de auga.
A femia pon entre 12 e 17 ovos de cor branca e duns 11 mm. de diámetro, baixo pedras en regatos de pouca corrente ou en minas de auga e covas, onde soen penetrar.
É unha especie predominantemente nocturna e aliméntase por medio da súa lingua "protráctil" (que pode proxectarse moito cara a fóra da boca), especialmente de insectos, arácnidos e miriápodos.
Este anfibio só é relativamente abundante nas zonas con mellores condicións en canto a limpeza de augas e bosques de folla caduca mellor conservados.
As súas poboacións teñen unha clara tendencia á baixa, e as principais ameazas son a contaminación das augas e a tala de bosques de carballos e castiñeiros.
Esta especie está protexida e atópase catalogada como "vulnerábel" na Lista vermella da IUCN (International Union for Conservation of Nature ).
Acuarela orixinal feita polo zoólogo portugues José Vicente Barbosa du Bocage que describiu a especie por primera vez no ano 1864.